Łaźnia - rys historyczny

Budynek rogatki lubelskiej, znany dziś jako „łaźnia”, wzniesiony został w 1840 r. według projektu architekta Henryka Marconiego. W 1921 r. obiekt przebudowano zgodnie z wizją Kazimierza Prokulskiego na miejską łaźnię. Zakład kąpielowy oddany do użytku w 1926 r. funkcjonował do końca lat 70. XX w. Na frontonie obiektu w początkach XXI w. umieszczono metalową tablicę z krótkim opisem budynku, który tym samym włączono do radomskiego szlaku historycznego.

Klub Środowisk Twórczych powstał w Radomiu w 1976 r. i mieścił się w Domu Esterki w Rynku, gdzie aktualnie jest Muzeum Sztuki Współczesnej oddział Muzeum im. Jacka Malczewskiego. Z chwilą powstania Radomskiego Ośrodka Kultury w 1983 r., wszedł w jego struktury. W 1987 r. przeniósł się do rogatki lubelskiej - łaźni miejskiej, nowej siedziby wyremontowanej przez miasto. Dawna funkcja budynku przy ulicy Żeromskiego 56 stała się jednocześnie rozpoznawalną nazwą placówki. Funkcjonowała również w potocznej świadomości radomian (por. J. Sekulski, Encyklopedia Radomia, Wydawnictwo ITE-PIB, Radom 2009, C.T. Zwolski, Historia Miasta Radomia. Kronika, Wydawnictwo ITE-PIB, Radom 2005)

Narodziny nowej placówki w mieście komentowane były między innymi na łamach lokalnego miesięcznika kulturalnego. Zastanawiano się, czy łaźnia zdoła wytworzyć nową jakość, którą przecież nie tyle dałoby się uzyskać poprzez zarządzanie, ile wymagałaby oddolnej inicjatywy. Klub „U Esterki” początkowo nieźle się trzymał – podsumowywała tuż przed otwarciem „Łaźni” Krystyna Kasińska. „I choć lokal był niedogrzany, choć bywalcy sami sobie robili herbatę, nie zbywało im na pomysłach. A to własną gazetkę wydali, a to konkursy na znaczek i kartę klubową ogłosili, to znów spotykali się by pogwarzyć o sztuce, a nawet ostro gromili dziennikarzy, którzy tejże solidnie propagować nie umieli. Z czasem jednak więcej było pomysłów niż chętnych do ich realizacji”. (K.Kasińska, Poszukiwany, poszukiwana, „WIK Kontakt”, grudzień 86 (12/97), s.3.) W Łaźni planowano uruchomienie kabaretu, teatru jednego aktora, zmiennej galerii malarstwa i fotografii. Oprócz miejsca do spotkań środowiskowych zakładano, że będzie to także ośrodek animujący znaczące dla miasta inicjatywy kulturalne.

Klub rozpoczął działalność 27 czerwca 1987 r. jako placówka w pewnym sensie elitarna, do której obowiązywały karty wstępu. 24 listopada 1986 roku, na zebraniu środowisk twórczych w ośrodku kultury „Relaks” wyłoniona została rada Klubu „Łaźnia”. Liczyła 26-osobowy skład, w tym pięcioosobowe prezydium (Kronika kulturalna, „WIK Kontakt”, styczeń 87 (1/98), s.45). Od 1991 r., po zlikwidowaniu Radomskiego Ośrodka Kultury, Klub stał się placówką samodzielną i funkcjonował do 1 czerwca 2009 r., kiedy to połączono go ze zlikwidowanym Miejskim Centrum Kultury i Informacji Międzynarodowej.

Rola środowisk twórczych wymagała poszanowania w mieście, które względem obecnego kształtu urbanistycznego, pozostawało daleko w tyle. Z drugiej strony to dzięki właśnie tego typu środowiskom udało się w Radomiu stworzyć od lat powojennych jedną z większych w kraju imprez artystycznych - Zimowe Salony Plastyki. Warto również nadmienić, że działający wówczas prężnie Wojewódzki Dom Kultury posiadał bardzo skromne warunki lokalowe. Współcześnie środowiska twórcze straciły nieco na elitarności, choćby dlatego, że w mieście mamy szkoły artystyczne: średnią i wyższą (Wydział Sztuki Politechniki Radomskiej).

KŚT „Łaźnia” zarządzany był przez dyrektorów: Bożenę Porczyńską, Jarosława Rabendę, Pawła Kowalskiego. Wytworzył, poczynając od 1994r., sztandarową imprezę – Ogólnopolski Turniej Śpiewających Poezję. To jedna z najstarszych radomskich imprez kulturalnych, odbywająca się rokrocznie, bez zakłóceń rytmu. Edycja 2013 mieć będzie charakter jubileuszowej, dwudziestej.

Na przełomie wieków w „Łaźni” uruchomiono też bogaty program kabaretowy z udziałem czołowych satyryków z Polski, z czasem rozwinięty do formuły przeglądu, a nawet ogólnopolskiego konkursu „Figa z makiem”. W działaniach z tego obszaru docenić należy doświadczenie i zainteresowania Pawła Kowalskiego (Kabaret Imienia Romana) oraz Michała Budzisza (Kabaret Fajf).

Ciekawą inicjatywą, która mogła zaistnieć dzięki „Łaźni” w pierwszym dziesięcioleciu XXI w., był projekt „Muzyka Ziemi” animowany przez multiinstrumentalistę i kompozytora Mariusza Kowalskiego.

***

Miejskie Centrum Kultury i Informacji Międzynarodowej powołane zostało uchwałą Rady Miejskiej z 27.08.1992 r. w miejsce zlikwidowanego Klubu Międzynarodowej Prasy i Książki. KMPiK prowadził kawiarnię, księgarnię oraz czytelnię oferującą ponad 300 tytułów czasopism polskich i zagranicznych. Była to instytucja działająca w skali ogólnopolskiej w strukturach „Ruchu”. W Radomiu od początku lat 70. Działała też w KMPiK galeria sztuki, która wobec braku dzisiejszej Elektrowni, Muzeum Sztuki Współczesnej czy Centrum Rzeźby Polskiej była jedną z pierwszych w mieście placówek upowszechniających sztukę najnowszą z różnych krajowych ośrodków. Jakkolwiek MCKiM było kontynuatorem tradycji prężnego w latach 70. i 80. XX w. KMPiK-u, w historii radomskiej kultury działało mniej niż 20 lat. W funkcjonowaniu MCKiIM szczególnie odnotować należy popularyzację kultury różnych krajów europejskich, co w dobie przedunijnej było ważne i cieszyło się zainteresowaniem radomian. Była to też placówka, która niezwykle systematycznie przyczyniała się do popularyzacji jazzu w Radomiu. MCKiIM zarządzały panie: Mirosława Bernat, Ewa Nawrot, Anna Mańczyńska.

Łaźnia - RKŚTiG też ma słabość do dyrektorów z szeregu płci pięknej. I tak od 1 czerwca 2009 do 14 lipca 2011 była to Magdalena Grzyb. Od 14 lipca do 17 listopada 2011 obowiązki szefa pełniła Agnieszka Sieradzka. Od 18 listopada 2011 za sterami zasiada, entuzjastycznie przyjęta przez środowiska twórcze, Beata Drozdowska.